مکانیکهای اجتماعیکننده از مهمترین بخشهای هر بازی و سامانه گیمیفیکیشن ای محسوب میشوند. بر مبنای تست بارتل، یکی از ۴ دسته بازیکنان در گروه اجتماعی کننده جای میگیرند. اما بهتر است بدانید در هر بازی حدود ۸۵ درصد بازیکنان آن جزو این دسته اند؛ ولی با این وجود چون بیشتر طراحان گیمیفیکیشن در دسته دستاوردگرایان قرار میگیرند، اینان به تصور اینکه بازیکنان نیز طرز تفکر مشابهی دارند، بازیهایی را میسازند که چندان مورد استقبال قرار نمیگیرند. پس با ما همراه باشید تا با مکانیکهای این دسته بیشتر آشنا شویم.
-
اتحادیهها / تیمها
یکی از بخشهای بسیار مهم در هر کاری، خواه جدی یا گیمیفیکیشن، تیمسازی است. اگر شما در یکی از شبکههای اجتماعی مانند فیس بوک یا حتی تلگرام عضو باشید. مطمئنا با بازیهای آنلاینی مواجه شدهاید که یا باید گروهی انجام دهید و یا امتیازات شما در جدول ردهبندی قرار میگیرد.
از سوی دیگر قرار نیست که تمامی بازیها آنلاین باشند؛ اگر تا به حال سری به اینستاگرام زده باشید مطمئنا در نظر اول متوجه اینفلوئنسرها و سلبرتیها خواهید شد، افرادی که بیشترین تعداد دنبال کننده را دارند؛ از چند هزار گرفته تا چند میلیون. رقابتی برای نشان دادن محبوبیت بیشتر که خود نوعی جدول ردهبندی بدل شده است.
از سوی دیگر ویدئوهای مختلفی در هر ثانیه در این شبکه اجتماعی آپلود میشوند که در زمینههای گوناگون اند؛ از چالش گرفته تا مد و… ولی شاید از خود بپرسید که مفهوم تیمسازی در این ویدئوها در کجا قرار گرفته است؟ باید بگویم همین که یک نفر در چالشی شرکت میکند در واقع عضوی از تیم میشود؛ تیم سازندگان.
از سوی دیگر بینندگان نیز با سرچ هشتگ موضوع مرتبط، لایک و کامنت پای هر فیلم و عکسی تیم دیگری را تشکیل میدهند؛ تیم طرفداران.
این دو تیم همچون دو کفه ترازو هستند، نبود یا مازاد هر یک، باعث از بین رفتن تیم دیگر میشود، از این رو حفظ تعادل میان این دو تیم از اهمیت ویژهای برخوردار است. اما این دو دسته تیم تنها به اینستاگرام محدود نمیشود بلکه در آپارات، اسنپ و… نیز وجود دارند، آیا نام تیمهایشان را میدانید؟ منتظر کامنتهایتان هستیم.
-
شبکه اجتماعی، کشف و فشار اجتماعی
در عصر دیجیتال، رسانه های اجتماعی تبدیل به بخشی از زندگی مردم و حتی بهترین دوست آنها شده اند و همانطور که گفته شد، اینستاگرام نیز پلتفرمی عالی برای این منظور است که بیش از ۱۵۰ میلیون کاربرد و ۱۶ میلیارد تصویر به اشتراک گذاشته شده دارد. اما برگردیم به سراغ همان مثال اینستاگرام، تا اینجا گفتیم که دو تیم اصلی وجود دارند: تیم سازندگان و تیم طرفداران.
تعامل این دو تیم با یکدیگر سازنده شبکه اجتماعی اینستاگرام است، اما تنها به این تعامل ساده محدود نمیشود، هر یک از شما عزیزان با تعدادی از دوستانتان در ارتباط اید و به اصطلاح یکدیگر را فالوو (follow) کرده اید. بنابراین در قسمت پیشنهادات فیلم و عکس، اینستاگرام برآیندی از سرچهای خودتان و دوستانتان را برایتان نمایش میدهد که خود یکی از مهمترین تاثیرات این شبکه اجتماعی است. از سوی دیگر همانطور که در قسمت قبل عنوان گردید، بازیها نیز از جمله بخشهای جدایی ناپذیر هر شبکه اجتماعی محسوب میشوند. بازیها تاثیرات معناداری بر توانایی حل مسئله، هماهنگی چشم و حتی نگرشهای ما نسبت به یادگیری خودمان دارند. علاوه بر افزایش انگیزه ما در یادگیری، بازیها پلتفرمی برای یادگیری را نیز فراهم میکنند که برای هر جمعی در دسترس است.
حال بهتر است چالش کوچکی نیز در اینجا داشته باشیم، به نظر شما در اینستاگرام در هر ثانیه چند لایک زده میشود؟ منتظر جوابهایتان هستیم.
-
موقعیت اجتماعی
در اینستاگرام موقعیت اجتماعی افراد نیز دستخوش تغییر شده است. برخی از افراد از قِبَل تبلیغات اینستاگرامی، درآمدهای آنچنانی کسب کرده اند (بازیکنان Achiever)، برخی دیگر به ایجاد اکانت فیک مشغول شده اند (بازیکنان Killer)، برخی دیگر از افراد (در حدود ۳۶ درصد کاربران اینستاگرام) نه تنها عکس و فیلمی را منتشر نکرده اند بلکه تنها در حال سرچ، لایک و کامنت روی پستهای دیگران هستند (بازیکنان Explorer) و بیشتر افراد نیز زندگی واقعی خود را در فضای مجازی دنبال میکنند (بازیکنان Socializer) در واقع وضعیت (status) افراد در شبکههای اجتماعی بسته به شخصیت غالب افراد در مدل بارتل منجر به پیگیری هدفی خاص برایشان شده است.
صنعت بازی و گیمیفیکیشن همچنین مجموعه ای از پروفایلهای بازیکنان را بر اساس انواع شخصیت و نیازهای روحی افراد ایجاد کرده است. در اینجا تعریف چهار پروفایل بازیکن شناخته شده به عنوان طبقه بندی Bartle از انواع بازیکن برای کمک به انتخاب مخاطبان و طراحی مبتنی بر بازی آورده ایم:
- دستاوردگرایان (Achiever): دستاوردگرایان ترجیح میدهند امتیازات، سطوح، مدالها، تجهیزات و سایر اندازهگیریهای مبتنی بر موفقیت در بازی را به دست آورند. حتی در فضای کار جدی نیز این افراد در پی کسب پاداش یا اعتبارند.
- جستجوگران (Explorer):جستجوگران عشق برای کشف مناطق جدید، ایجاد نقشهها یا یادگیری مکانهای پنهان دارند. آنها از کشف گنجینههای پنهان لذت فراوانی میبرند. اگر بازی به آنها اجازهی جستجوی سریع و پیشروی را ندهند، آنها احساس محدودیت میکنند.
- اجتماعیها (Socializer): اجتماعیها از طریق ارتباط با سایر بازیکنان، از بازی نیز لذت بیشتری میبرند. آنها بازی و گیمیفیکیشن را صرفا ابزاری برای لذت بردن از منافع اجتماعی میدانند و برای خود بازی ارزش چندانی قائل نیستند.
- قاتلان (Killer): قاتلان از رقابت با دیگر بازیکنان خوشنود میشوند. جداول ردهبندی و بازیهایی که بازیکنان را در مقابل یکدیگر قرار میدهند بهترین عملکرد این بازیکنان را نمایان میکند.
به عنوان مثال، یک تیم فروش به طور طبیعی رقابتی ( از نوع قاتلان) ممکن است به نفوذ اجتماعی و حس موفقیت با استفاده از جداول ردهبندی و جوایز پاسخ دهد. اما یک تیم مهندسی و طراحی خلاق و یا حل مسئله (از نوع جستجوگران) ممکن است ترجیح دهد رانههای انگیزهای مانند حس قدرت و خلاقیت از طریق برنامههایی مانند هکاتون (Hackathons) یا پروژه های غیرمنتظرهای را انتخاب کنند.
-
رقابت
رقابت در هر جمعی طرفداران خود را دارد. برخی از رقابتها دوستانه اند و به صورت تیمی اجرا میشوند ولی برخی دیگر فردی اند. مطمئنا با توجه به توضیحات بارتل، میتوانید حدس بزنید که کدام دسته از افراد طرفدار چه نوع رقابتی هستند! گیمیفیکشن موفقیت آمیز ترکیبی از محرکهای کلاه سفید و کلاه سیاه است. گیمیفیکشن کلاه سفید خالص، معمولا محبوبیت زیادی در پی ندارد. تجربیات بازی به وسیله محرکهای کلاه سیاه ممکن است در کوتاه مدت موثر باشند، اما به این دلیل که مردم در هنگام بازی احساس اضطرار و ترس دارند، در نهایت از محیط بازی فرار میکنند. اگر میخواهید در مورد گیمیفیکیشن کلاه سیاه و سفید بیشتر بدایند مقالات بعدی ما را دنبال نمایید.
به عنوان مثال در محیط سامانههای LMS که صرفا بر روی جداول ردهبندی و منحصرا بر روی رقابت تمرکز دارند، برخی از زبان آموزانی را که با وجود تلاش بسیار نمیتوانند به سمت بالای جدول ردهبندی صعود کنند، ناامید میکنند. از طرفی خطر دیگری نیز وجود دارد، اگر ما فقط به نفر اول پاداش دهیم ممکن است در نهایت موجب از دست دادن دیگر زبان آموزانمان شویم.
در مقاله بعدی به معرفی سایر مکانیکهای جدول خواهیم پرداخت.
نویسنده: خانم صولت